Istorijski izvori svedoče da su manastiri na Fruškoj Gori građeni pretežno u XVI veku, podizala ih je despotska porodica Brankovića, nastavljajući kult stare Nemanjićke države. Svi fruškogorski manastiri smešteni su na prostoru od 50 km dužine i 10 km širine, u Sremu, na padinama Fruške Gore.
Najviše fruškogorskih manastira sagrađeno je pod uticajem moravske i raške graditeljske škole, a tokom vekova crkve su menjane i obnavljanje. Manastiri zauzimaju značajno mesto u kulturno-istorijskom nasleđu Srbije i značajni su zbog svoje burne istorije, arhitekture i po tome što su ikonostase oslikali najbolji srpski slikari tog vremena.
Manastir Privina Glava (12. Ili 15. vek)
Manastir Privina Glava se nalazi u krajnje zapadnom delu Fruške gore, na 5 km od Šida. Ženski manastir sa crkvom posvećenom Svetim arhanđelima Mihailu i Gavrilu. U neposrednoj blizini se nalaze potok i izvor Istočnik posvećen Presvetoj Bogorodici. Manastirski kompleks čine devet raznorodnih objekata okruženih visokim zidinama, od kojih je većina izgrađena u poslednjih dvadesetak godina.
Za manastir se vezuju dve legende, jedna da je sagrađen u XII veku, i spominje se ktitor Priva ili Priba i da su ga obnovili plemići Jovan i Đorđe Branković 1496. godine. Po drugoj legendi podigao ga je u XV veku despot Vuk Branković.
Manastir Bešenovo (1467-1546)
Manastir Bešenovo je specifičan i drugačiji od ostalih Fruškogorskih manastira, po tome što se njegovo osnivanje vezuje za svetu lozu Nemanjića. Manastir je osnovao srpski kralj Dragutin krajem XIII veka i posvećen je Svetim arhanđelima Mihailu i Gavrilu i nalazi se na južnim obroncima Fruške Gore, u Bešenovskom Prnjavoru. Prvi tragovi o postojanju manastira datiraju iz 1476. godine, na zapisu pronadjenom na zidu manastirske crkve, kao i u Turskim spisima vezanim za popis Srema iz 1546.godine. Tokom Drugog svetskog rata teško je oštećen, ostao je bez krovne konstrukcije i nekih zidova. S vremenom je cigla odnošena, tako da su od manastira ostali samo temelji.
Manastir Đipša (kraj 15. veka)
Manastir Đipša, u narodu je poznat i kao manastir Divša smešten na zapadnim obroncima Fruške gore. Po nekim predanjima, ovaj manastir je podigao despot Jovan Branković krajem XV veka sa manastirskom crkvom posvećenom Svetom Nikoli.
Manastir Novo Hopovo (1496-1502)
Nedaleko od mesta Irig, na samom obodu šume, smešten je manastir Novo Hopovo. Veruje se da ga je osnovao Đorđe Branković početkom XVI veka. Značajan je jer su 1555. godine u staru crkvu donete su mošti svetog ratnika Teodora Tirona (hrišćanskog sveca iz IV veka), čime mu je osigurano posebno mesto među fruškogorskim manastirima.
Manastir Krušedol (1509-1514)
Manastir Krušedol, sa crkvom posvećenom Blagoveštenju, zadužbina je vladike Maksima Brankovića, sina despota Stefana. Podignut je kao mauzolej porodice Branković i poseduje izuzetno bogatu riznicu. U Krušedolu su sahranjeni mnogi znameniti ljudi iz srpske istorije: knjeginja Ljubica Obrenović, kralj Milan Obrenović i patrijarh Arsenije III Čarnojević.
Manastir Kuveždin (1520.)
Crkva manastira Kuveždina je posvećena Svetom Savi i njegovom ocu Svetom Simeonu, a sagrađen je 1520. godine. Manastir sa crkvom je razrušen i opustošen za vreme II svetskog rata.
Manastir Šišatovac (1520.)
Manastir Šišatovac, sa crkvom posvećenom rođenju Bogorodice, 1520. godine osnovali su monasi manastira Žiča, koji su se u Srem sklonili bežeći od turaka. Šišatovačka crkva se od ostalih fruškogorskih manastira izdvaja po bogato raščlanjenim fasadama od kamena i opeke, u kojima se vidi osećaj graditelja za plastično rimovanje oblika.
Tokom Drugog svetskog rata manastir je teško stradao. Stradale su manastirska biblioteka i arhiva, a dragocenosti su opljačkane.
Manastir Staro Hopovo (kraj 15.-početak 16. veka)
Na 2 kilometra udaljenosti od Novog Hopova smešten je manastir Staro Hopovo. Jedan od najmanjih i najizolovanijih manastira na Fruškoj gori. Osnivač manastira je Đorđe Branković, a njegov nastanak se vezuje za kraj 15. i početak 16. veka (između 1496. i 1520. godine).
Manastir Grgeteg (1545-1546)
Manastir Grgeteg, sa crkvom posvećenom Svetom Nikoli, po predanju sagradio je despot Vuk Branković (Zmaj Ognjeni Vuk) za svog slepog oca, hilandarskog monaha Grgura, po kome je manastir i dobio ime.
Pored ikonostasa koji je 1902. godine naslikao Uroš Predić, u hrаmu se nаlаzi ikonа Trojeručicа, te mаnаstir pohode mnogobrojni hodočаsnici.
Manastir Velika Remeta (1562.)
Manastir Velika Remeta, sa crkvom posvećenom Svetom Dimitriju, nastao je krajem 15. ili početkom 16. veka. Po predanju, osnovao ga je kralj Dragutin. U manastiru, središtu Srba u 16. i 17. veku, nalazila se prepisivačka škola. Od živopisa iz 1568. godine sačuvano je nekoliko likova svetitelja u oltaru, na svodu i južnom spoljnom zidu. Manastir je čuven po zvoniku koji je visine osmospratne zgrade.
Manastir Mala Remeta (1562)
Mnogi ga smatraju najlepšim – manastir Mala Remeta, sa crkvom posvećenom Bogorodičinom pokrovu, smešten je u blizini Vrdnika. Osnovan je u kasnom srednjem veku kada su tu prebegli kaluđeri manastira Rače pored Drine. Svoj današnji izgled manastir je dobio je u obnovi započetoj 1739. godine.
Manastir Beočin (1566-1567)
Manastir Beočin se prvi put spominje u turskim dokumentima 1556-1557. godine. Nema pouzdanih podataka o njegovom osnivanju, niti o ktitoru. Posvećen je prazniku Vaznesenja Hristovog (40 dana posle Uskrsa). Manastirski kompleks danas čine crkva, južno i zapadno krilo konaka i ogradni zidovi sa zapada i severa.
Manastir Rakovac (1566-1567)
Manastir Rakovac je osnovan krajem 15. veka. Nalazi se u podnožju severnog dela planine. Po predanju, podigao ga je Raka, komornik despota Jovana Brankovića u 15. veku.
Manastir Vrdnik – Ravanica (1566-1569)
Manastir Sremska Ravanica, sa crkvom posvećenom Vaznesenju Hristovom, podignut je u 16. veku. Posle Velike seobe Srba 1690. godine naseljavaju ga monasi manastira Ravanica. Poznat je po tome što su ovde prenete mošti kneza Lazara 1811. godine, na Vidovdan, kada je završena manastirska crkva.
Manastir Petkovica (1566-1567)
Manastir Petkovica, ističe se zbog izuzetne očuvanosti izvornog stanja. U pisanim izvorima pominje se u 16. veku. Njegovu vrednost čine relativno dobro očuvane freske.
Manastir Jazak (1736.)
Manastir Jazak sa crkvom Svete Trojice, podigao je despot Jovan Branković je 1736. godine nadomak Vrdnika. Nedaleko od sadašnjeg, nalaze se ostaci Starog Jazka, koji je sagrađen u 16. veku. U manastiru se čuvaju tri raskošno dekorisana barokna trona ukrašena ikonama: tron Cara Uroša (1776.), Bogorodičin (1779.) i arhijerejski tron (1784.).
Фото: Dekanski – Сопствено дело, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=51742719
