Građevinska sezona 2023. najavljuje velike razlike između izvođača i investitora. Dok se očekivanja izvođača mogu okarakterisati kao uglavnom pozitivna, anketa među investitorima pokazuje da su oni sve oprezniji u pogledu planova za narednu godinu
Prema podacima koji su prikupljeni u četvrtom kvartalu 2022. godine, vrednost izvedenih građevinskih radova na teritoriji Republike Srbije opala je za 0,1% u tekućim cenama, dok u stalnim cenama pad iznosi 13,7% u odnosu na četvrti kvartal 2021. godine, objavio je Republički zavod za statistiku (RZS). Vrednost izvedenih radova na zgradama opala je 12,8%, a na ostalim građevinama 14,2%, u stalnim cenama.
Posmatrano prema regionima, vrednost izvedenih radova u stalnim cenama opala je u Šumadije i Zapadne Srbije (0,3%), Regionu Vojvodine (1,0%), Regionu Južne i Istočne Srbije (19,8%), i u Beogradskom regionu (30,9%).
Broj izdatih građevinskih dozvola tokom prošle godine bio je manji u odnosu na 2021. godinu četiri meseca zaredom, pokazali su podaci RZS. Najveći pad zabeležen je u oktobru 2022. godine (22,2%).
Platforma Daibau sprovela je istraživanje u vezi sa građevinarstvom, pa su tako zaključili da je početak 2022. godine, odnosno prvo tromesečje bio miran i stabilan za građevinarstvo, te da je pad broja izdatih građevinskih dozvola smanjen za 36 % očekivan, jer je reč o zimskom periodu godine.
U drugom tromesečju broj novih građevinskih projekata povećan je za 19%, a broj izdatih građevinskih dozvola beležio je blagi rast. Konkurencija je nastavila da raste, pa se broj srpskih građevinskih preduzeća povećao za gotovo 2% u prvom tromesečju 2022. godine, a i u drugom kvartalu beležio rast za skoro 2%.
Broj novih građevinskih dozvola povećan je za 16%, a između drugog i trećeg kvartala 2022. godine, a namera da se gradi povećala se za 6,5%. Na osnovu navedenih podataka, vidljivo je da je treći kvartal 2022. godine zabeležio pozitivan trend.
U poslednjem kvartalu 2022. godine vidljiv je uticaj zimskog perioda godine na građevinarstvo. Izvođači radova u ovom periodu godine imaju manje posla, a razlog za to je smanjenje interesovanje za pojedine građevinske radove kod klijenata. U odnosu na treći kvartal, broj novih projekata se smanjio za 28%, zbog čega su izvođači imali manje posla.
Gde su problemi?
Poznavaoci prilika kažu da je jedan od problema sa građevinskim dozvolama cena građevinskog materijala, odnosno poskupljenje, ali i nestabilnost u ovom pogledu. Naime, investitori nisu u situaciji da naprave planove dok se cene ne stabilizuju.
Takođe, nije došlo do olakšavanja procedura za investiture, pa su česti zastoji, a na manje izdavanje građevinskih dozvola utiče i poskupljenje stambenih kredita.
Takođe, sve su češći zahtevi za ulaganja u građevinarstvo koje će smanjiti potrošnju i biti održivije za planeti. “Zelene” zgrade tako zahtevaju i potpuno novi tip majstora, koji vladaju novim znanjima i veštinama, a svedoci smo i velikog “odliva” građevinaca.
Šta kažu investitori?
Prema rezultatima sprovedenih anketa možemo videti da su investitori u najvećoj meri saglasni da će aktuelna dešavanja u svetu uticati na tržište – 75% njih veruje da su cene ono na čemu će se najviše osetiti promene. Svega 5% ispitanika ne očekuje da će situacija u svetu dovesti do promena cena.
Na pitanje “Koji trend cena očekuju u narednom periodu?”, 45% investitora je izjavilo da su cene već porasle zbog novonastale situacije, dok 40% smatra da to poskupljenje sigurno sledi. Tržište novogradnje je ekspresno reagovalo na novonastalu situaciju i pokazalo zavisnost od nje.
Kada je reč o cenama nekretnina za prodaju, polovina vlasnika nekretnina očekuje da će cene nekretnina rasti ili da one već rastu, 18% vlasnika nekretnina misli da će cene ostati iste, a 15% njih veruje da će cene padati ili da već padaju. Zanimljivo je da je skoro 16% ispitanika na ovo pitanje odgovorila sa “ne znam”.
Šta nas očekuje u 2023?
Građevinska sezona 2023. najavljuje velike razlike između izvođača i investitora. Dok se očekivanja izvođača mogu okarakterisati kao uglavnom pozitivna, anketa među investitorima pokazuje da su oni sve oprezniji u pogledu planova za narednu godinu.
Prema nedavno sprovedenom istraživanju, ispostavilo se da su izgledi za 2023. čak nešto lošiji od stanja investicija u 2022. Od svih anketiranih investitora koji planiraju svoje projekte za 2023. godinu, najveći broj njih odlučio je da odloži izgradnju u Srbiji (48%).
Polovina izvođača smatra da će potražnja za njihovim uslugama naredne godine biti otprilike koliko i ove godine.
Analiza „namera gradnje”, koja se meri od početka 2021. godine, pokazuje da za sada broj većih projekata opada, dok se čini da ista sudbina čeka i one manje – kada se poredi četvrti kvartal 2022. godine sa prethodnim razdobljima.
Na tražnju u 2023. godini može negativno uticati i nepovoljna situacija u oblasti zaduživanja i nastavak loše ili čak pogoršanja opšte ekonomske situacije u našoj zemlji i širom Evrope.
Takođe, strane analize predviđaju da će građevinsko tržište u Srbiji zabeležiti pad ove godine. U izveštajima udruženja EECFA (Eastern European Construction Forecasting Association) navodi se da će rast cena građevinskog materijala i energenata, ali i političke tenzije u odnosima Srbije i EU, uzdrmati građevinsko, posebno kada se govori o novim privatnim investicijama.
Kretanje tržišta nepokretnosti u 2022. godini
Ukupan obim novčanih sredstava na tržištu nepokretnosti u Republici Srbiji u prvom polugodištu 2022. godine iznosio je 3,6 milijardi evra, što predstavlja povećanje od 25% u odnosu na isti period prethodne godine, podaci su Republičkog geodetskog zavoda.
Ukupan broj kupoprodajnih ugovora na tržištu nepokretnosti u prvom polugodištu 2022. godine bio je 68.274, što predstavlja porast od 4% u odnosu na prvo polugodište 2021. godine.
U prvom polugodištu 2022. najveći udeo u ukupnim novčanim sredstvima u prometu nepokretnosti u Srbiji imao je promet stanova u iznosu od 1,978 milijardi evra, Učešće stanova u ukupnoj količini novca na tržištu u prvom polugodištu 2022. godine iznosi 56%, što je na istom nivou kao istom periodu 2021. godine.
Najskuplji kvadrat stana u Srbiji u prvom polugodištu 2022. godine prometovan je na lokaciji Beograd na vodi, na opštini Savski venac i koštao je 9.545 evra po metru kvadratnom, površine je 97 m2 i to je stan u novogradnji. Kada je reč o starogradnji, najviša cena po kvadratu je 4.902 evra plaćena za stan na beogradskoj opštini Stari Grad, površine 66 m2. Stan za koji je u prvom polugodištu 2022. godine izdvojeno najviše novca je stan u novogradnji u iznosu od 1.530.000 evra, površine je 349 m2 i nalazi se na opštini Savski venac. Najskuplja kuća prodata je na Savskom vencu za 2.900.000 evra.
Ukupan obim novčanih sredstava na tržištu nepokretnosti u Republici Srbiji u trećem kvartalu 2022. godine iznosio je 1,7 milijardi evra, što predstavlja povećanje od 10,6% u odnosu na isti period prethodne godine.
Ukupan broj kupoprodajnih ugovora na tržištu nepokretnosti bio je 34.503, što je za 0,9% manje u odnosu na treći kvartal 2021. godine.
U trećem kvartalu 2022. godine najveći udeo u ukupnim novčanim sredstvima u prometu nepokretnosti u Republici Srbiji imao je promet stanova u iznosu od 935,2 miliona evra, od čega je u Gradu Beogradu za stanove izdvojeno 579,6 miliona evra. Učešće stanova u ukupnoj količini novca na tržištu u trećem kvartalu 2022. godine iznosio je 57%, što je za 1% više nego u istom periodu 2021. godine. Za stambene objekte (kuće, vikendice i stambene zgrade) izdvojeno je 171,1 milion evra (11% od ukupne količine novca na tržištu nepokretnosti).
Najskuplji kvadrat stana u Srbiji u prvom polugodištu 2022. godine prometovan je na lokaciji Beograd na vodi, na opštini Savski venac i koštao je 10.400 evra po metru kvadratnom, površine je 97 m2 i to je stan u novogradnji.
Najviše novca u trećem kvartalu 2022. godine izdvojeno je za stan u novogradnji u iznosu od 1.280.350 evra, koji se nalazi na Vračaru i ima ukupnu površinu od 301 m2. Najskuplja kuća prodata je na Savskom vencu za 5.100.000 evra.
Tržište nepokretnosti u Republici Srbiji u četvrtom kvartalu 2022. godine beleži pozitivne trendove, što potvrđuje povećanje ukupnog obima novčanih sredstava koje su bile uključene u promet, pokazuju podaci RGZ.
Ukupna količina novca korišćena za kupovinu nekretnina iznosila je 2,3 milijardi evra, što predstavlja rast od 27,3% u odnosu na isti kvartal prethodne godine
Najveći udeo ukupnih novčanih sredstava zauzima prodaja stanova, sa učešćem od 55% i 1,2 milijarde evra u četvrtom kvartalu 2022. godine. S obzirom da je broj prodatih stanova u četvrtom kvartalu prošle godine porastao za 0,6% u odnosu na isti period 2021. uz činjenicu da cene stanova i dalje rastu u četvrtom kvartalu, ukupna vrednost tržišta merena sumom ostvarenih kupoprodaja stanova ostvarila je rekordni rast u 2022. i to za 36% međugodišnje (12% u trećem kvartalu 2022.).
Najveće cene su postignute za stanove u Beogradu na vodi, gde je najskuplji kvadrat prodat po ceni od 10.184 evra, dok je najskuplji stan, ukupne površine 383 m2 plaćen 2.469.888 evra. Ovi podaci pokazuju rast tržišta nepokretnosti u Republici Srbiji, čime se potvrđuje značaj ovog sektora za privredu zemlje, navodi se u izveštaju RGZ.
